KUŞ SÜTÜ (MAYA) NASIL OLUŞUR ? 


Yazar: Yahya Kemal Yılmaz Kuş sütünün nasıl oluştuğunu bilinirse bakıcıların altına ne zaman yumurta sürülmesi gerektiği daha açık hale gelir.Metin Avrupalı tanınmış kuşbilimci ve güvercin uzmanı ve yetiştirici Dr.JP Stosskopf'nin vermiş olduğu izin ile dilimize tarafımdan çevrilmiştir. Yavruların onsekizinci günde yumurtadan çıkmasından itibaren yaklaşık bir hafta boyunca erkek ve dişi güvercinlerin kursakda ürettikleri ürüne denir. Tabi ki hiç bir ortak ölçüte sahip olmadığı ekmek içinin görüntüsünü andıran, daha çok epey kuru bir süt pıhtısı görüntüsü veren ürün kuş sütü olarak da adlandırılır (yaklaşık % 72 ila 75 arası bir miktardan fazla su içermez, inek sütünde bu % 92 dir). Kuluçkanın sonlarına doğru bulamacın artması için bazı besleyicilerin bayat ekmek vermesi bu benzerliktendir ve soruna değişik bir bakış şeklinden başka bir anlam ifade etmez. Ağız erkek ve dişi güvercinlerin kursak çeperlerine özgü bir üründür. Tümden inek sütü gibi ve inek memesine özgü üretim gibidir. Bu da bir kaç yasayı içine alır: -İlkin ağız normal üreme çemberi üzerinde belirlenmiş bir noktada üretilir (herhangi bir zaman değil, bundan bahsedeceğiz). -İkincisi bu ağızın kimyasal yapısı tam olarak sabittir ve yetiştirici tarafından verilen besinlerle direkt hiç bir bağlantısı yoktur. Kursak ağızını oluşturmak için gerekenleri organizma kendi içinden toplar. Kuluçkanın sekizinci gününden itibaren kursak çeperi kalınlaşmaya, kanlanmaya başlar, kursağın yan kısımlarını kaplayan salgılar kuluçkanın bitiminde ağız oluşturmak için yavaş yavaş elverişli hale dönüşür. Kursak bezesi sistemi yumurtlamadan yavruların çıkışına kadar yirmi kat genişleyecek bir hacme sahiptir. Bu üreme bezlerinin ve hipofiz bezinin kumanda etmesiyle direkt onlara bağımlıdır. Kuluçkanın başından itibaren ortasına kadar erkeğin testikülleri hacimlerinin % 90 ını aşamalı olarak kaybederler. Bu testiküller yumurtaların açılmasından bir kaç gün sonra tekrar büyüyecekler ve dölleyici olacaklardır. Dişilerde aynı olayı over üzerinde tesbit ederiz. O halde kursak bezlerinin evriminin üreme bezlerini dinlenmeye ittiği sağlam bir bağlantı vardır. Bu olay direkt olarak hipofiz bezlerinin etkisi altında olmaktadır. Kuluçka hipofizer bir hormonun üretimini tetikler: kursak çeperinin gelişimi için prolaktine mutlaka gerek vardır. Bu çeperler kuluçkanın onaltıncı gününden itibaren kuş sütü üretmeye elverişlidir. Ancak bu yeterli değildir,üretime başlamak için aynı bir motordaki gibi bir kıvılcım gerekmektedir. Ağız üretiminin başlaması sinirlerden gelecek bir emirle olur: ebeveynin yumurta içindeki yavruların kımıldadıklarını ve gaga vurduklarını hissetmeleri gerekmektedir. Eğer küçük bir yavru direkt olarak kuluçka süresi sonundaki bir çiftin altına sürülecek olursa en az oniki ila onsekiz saatden önce ağız ile (kaymak da denir) beslenemeyecektir. Yani bu geçiş erken olmuştur. En az onaltıncı günden önce ağız olmadığı için güvercinler bakıcılık yapamazken, sürülen yumurtaların çıkmasıyla su ve bir parça tohumla beslenen yeni yavrular çarçabuk ölecektir. Buna karşılık kendilerininkinden iki üç gün sonra yumurtlanmış yumurtalara yatırılırlar ise, yavruların çıkışında tabi ki bakıcılarda ağız olacaktır. Ancak bilindiği gibi kuluçka süresi bu kadar uzamaz. Eğer yetiştiriciliğin ilk günleri içinde bütün kurallarda hayal kırıklığından kaçınılmak isteniyorsa tabi ki yumurta değiştirmek için en uç seviyede bir dikkat gerekmektedir. Kuş sütünün ortalama karışımı aşağıdadır (L.Binet araştırmas?):su % 76.5,yağ % 8, protein % 14,mineraller % 1.5 ve şeker % 0. Bu tabi ki kuşdan kuşa değişir ama çok az. Karşılaştırarak belirtelim ki inek sütü % 4 protein ve % 3.5 de yağ içerir. Buna karşılık yaklaşık % 4.5 şeker (laktoz) içerir. En hızlı büyümeyi sağlayan sütlerin (güvercin,tavşan) protein, yağ ve mineraller yönü-den kesinlikle zengin ama şeker yönünden de çok fakir olduğunu belirlemek ilginçtir. Herkez iyi ya da çok iyi bakıcılar olduğunu bilir. Bunların sütlerinin niteliği tabi ki bazı nedenlere direkt olarak bağlıdır. Analizlere göre zenginlik bir güvercinden diğerine % 10 ila 12 arasında değişebilmektedir. Olgulara inanmak gerekir. Bakıcı tohumlardan olan tayinini yer ama ağızı üretmek için gerekenleri vücudundaki depolardan alır. Eğer tayin sütün oluşturulması için kullanılmış olan maddelerin tekrar yerine konmasına yetersiz kalırsa güvercin erir, açığını kapatamaz ve durum böyle devam ederse bu onun uçuş ya da üreme geleceğini etkiler (yavruların büyümesinin gecikmesi, sonraki yumurtlamanın gecikmesi, dölleme ve döllenme sorunu,vs...) Sekiz gün kuş sütü ile beslendikten sonra, ağız hemen hemen tamamen kaybolunca yavrulara tabii olarak derhal günlük tayin ile bakılmaya başlanılır. Üretilen sütün miktarı şüphesiz çiftin sağlık durumu ile de direkt olarak bağlantılıdır. Her bir olumsuzluğun üretilen süt üzerinde miktar kadar nitelik olarak da olumsuz etkisi vardır. En kötüleri de şöyledir: -Kıl kurtlarını yoğun bir şekilde taşıyan güvercinlerin yumurtalarından çıkan yeni yavrular zayıflamış, kursakları boş bir şekilde,ana babalarında süt olmadığından, aç kalarak kırksekiz saat içinde ölürler. -Besleme sırasında süt çoğalan trikomonasi üst sindirim yollarına taşır. Yavru ilk aldığı besinle ana babasındaki asalakların saldırısına uğramıştır, ölür. Bunlar kuluçka sırasında,yumurtaların çıkmasından az bir zaman önce, bakıcıların paraziti bulaştıracak zaman bulamayacakları şekilde antiparaziter ürünleri uygulamanın gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. J.P.STOSSKOPF Çeviri:Yahya Kemal Yılmaz